آشنایی با مدل‌های ذهنی و مدلسازی در تفکر سیستمی
پرسش‌های این درس
- چرا برای فهم دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم به مدل نیاز داریم؟
- مدل‌های ذهنی چه هستند، چگونه ساخته می‌شوند و چه نقشی در تصمیم‌گیری دارند؟
- چگونه می‌توانیم مدل‌های ذهنی خودمان را بشناسیم؟
- چگونه می‌توانیم مدل‌های ذهنی مان را با دیگران به اشتراک بگذاریم؟
- از چه ابزارهایی برای به اشتراک گذاری مدل‌های ذهنی می‌توانیم استفاده کنیم؟
- هر کدام از این ابزارها چه نقاط قوت و ضعفی دارند؟
- مدل‌های دینامیکی چگونه شکل می‌گیرند و چطور می‌توانند به تقویت مدل‌های ذهنی کمک کنند؟
منابع این درس
- پویایی شناسی سیستم‌ها، دکتر علینقی مشایخی، انتشارات آریانا قلم، ۱۳۹۶
-
فصل اول: نگرش پویا
-
فصل دوم: نقش مدل در فهم پدیده‌ها
فصل اول: نگرش پویا
برای فهم ساختار سیستم‌ها نیاز به مدل داریم
ویژگی‌های مدل‌های ذهنی
مدل‌های تشریحی
ویژگی‌های مدل‌های تشریحی
مدل‌های ریاضی
در مدل‌های ریاضی مفاهیم و متغیرهای مورد نظر برای تحلیل پدیده‌ها به صورت علائم ریاضی معرفی می‌شوند.
فرضیات و روابط بین مفاهیم به صورت روابط و معادلات ریاضی بین متغیرها نوشته می‌شوند.
پارامترهای با مقادیر ثابت در معادلات ریاضی به روش‌های کیفی یا کمی برآورد می‌شوند.
مدل ریاضی یک پدیده به صورت مجموعه‌ای از معادلات و روابط ریاضی بین متغیرهای معرف عوامل مدل نوشته میشود.
v=a.t+v0
a شتاب بر حسب متر بر مجذور ثانیه
t زمان بر حسب ثانیه
V0 سرعت اولیه جسم بر حسب متر بر ثانیه
ویژگی‌های مدل‌های ریاضی
- نیاز به مهارت و دانش ریاضی برای ایجاد آن
- بدون ابهام
- در دسترس بودن برای نقد و بررسی
- عدم وجود محدودیت در تعداد عوامل
- سازگاری درونی
- اطمینان از استنتاج
- محدودیت در فرضیات
روش مدلسازی در دینامیک سیستم‌ها
- مدلی که از دنیای واقع در ذهنمان داریم، شامل عوامل مختلف و روابط بین آنهاست.
-
در دینامیک سیستم‌ها این عوامل به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- متغیرهای حالت (مخزن)
- متغیرهای نرخ (جریان)
- روابط بین این متغیرها توسط فلش‌های بازخوردی نشان داده‌می‌شود.
- از متغیرهای کمکی دیگر برای فهم بهتر مدل استفاده میشود.
همیشه پای یک مدل در میان است
-
انسان‌ها برای فکر کردن و برای تصمیم‌گیری به مدل نیاز دارند.
- مدل ذهنی
- مدل نوشتاری
- مدل ریاضی
- مدل دینامیکی
- تمام مدل‌های دیگر فقط برای تقویت مدل ذهنی استفاده می‌شوند و در نهایت معمولا انسان‌ها بر اساس مدل ذهنی خودشان تصمیم می‌گیرند.
تمام مدل‌ها غلط هستند، اما بعضی از آنها مفیدند
- با توجه به اینه یک مدل، ساده شده از یک واقعیت بیرونی است، پس ماهیتا منطبق بر تمام واقعیت بیرونی نیست.
- از این جهت تمام مدل‌ها غلط هستند و جستجو برای رسیدن به مدل کاملا درست بیهوده است.
- تصمیم در مورد استفاده کردن یا استفاده نکردن از یک مدل، باید با توجه به سناریوهای جایگزین انجام شود.
متغیرهای نرخ و حالت
روش رسم نمودارهای نرخ و حالت
منابع برای مطالعه بیشتر در مورد مطالب این درس
1985, Jay W. Forrester, "The" Model Versus a Modeling "Process"
19۹4, John Sterman, Learning In and About Complex Systems
2001, John Sterman, System Dynamics
Modeling:
Tools For Learning In a Complex World
2002, John Sterman, All models are wrong: reflections on
becoming a systems scientist
2010, Ali N. Mashayekhi, Soheil Ghili, System dynamics problem definition as an evolutionary process using the concept of ambiguity
2001, John Sterman, System Dynamics
Modeling:
Tools For Learning In a Complex World
2002, John Sterman, All models are wrong: reflections on
becoming a systems scientist
2010, Ali N. Mashayekhi, Soheil Ghili, System dynamics problem definition as an evolutionary process using the concept of ambiguity
2010, Ali N. Mashayekhi, Soheil Ghili, System dynamics problem definition as an evolutionary process using the concept of ambiguity
منابع برای مطالعه تا جلسه آینده
- پویایی شناسی سیستم‌ها، دکتر علینقی مشایخی، انتشارات آریانا قلم، ۱۳۹۶
-
فصل سوم: دیدگاه سیستمی
فصل سوم: دیدگاه سیستمی
منابع برای مطالعه بیشتر در مورد مطالب درس آینده
1968, Jay Forrester, Principles of Systems
-
Chapter 1: Systems
-
Chapter 2: Preview of Feedback Dynamics
-
First Order, Negative-Feedback Loop
-
Second Order, Negative-Feedback Loop
-
Positive-Feedback Loop
-
Coupled Nonlinear Feedback Loops
-
Chapter 3: Models and Simulation
- First Order, Negative-Feedback Loop
- Second Order, Negative-Feedback Loop
- Positive-Feedback Loop
- Coupled Nonlinear Feedback Loops
در پناه خدا باشیم
Previous
Next
