چند روز پيش در اخبار رسمي كشور شنيديم كه تصميم گرفته شده براي خريد خودرو به هر نفر ٢٥ ميليون تومان و تا سقف ٨٠ درصد قيمت خودرو تسهيلات بانكي داده شود. طرحي كه قرار بود تا شش ماه ادامه داشته باشد.
روز جمعه ٢٢ آبان ١٣٩٤ پيامكي دريافت كردم كه نوشته بود نمايندگي هاي ايران خودرو روز جمعه هم تا ديروقت پذيراي مراجعين براي ثبت نام خودرو هستند.
معلوم بود كه مردم براي ثبت نام هجوم برده اند.
چرا؟
براي اينكه مردم معتقدند تصميمات دولت حساب و كتاب ندارد.
مردم معتقدند وقتي دولت چيزي مي دهد همان دقايق و ساعات اول بايد صف بايستي و در صف بزني تا شايد به تو هم برسد. اگر دير بجنبي كلاهت پس معركه است چون هر لحظه ممكن است اجراي طرح تمام شود.
چطور مردم به اين اعتقاد رسيده اند؟
مردم هوشمند هستند و حافظه خوبي هم دارند. آنقدر از اين پديده ها و رفتارها ديده اند كه قواعد بازي را به خوبي مي شناسند و مي دانند با احتمال زيادي به دليل اشكالاتي كه در طراحي اين طرح ها وجود دارد يا به دليل اختلاف نظر دست اندركاران طرح، مشكلاتي پيش مي آيد كه طرح را خيلي زود متوقف مي كند.
روز شنبه بيست و سوم آبان ١٣٩٤ از اخبار راديو شنيدم كه اين طرح كه قرار بوده شش ماه طول بكشد پس از شش روز متوقف شده است.
سوال اول:
صرف نظر از دلايل اجراي طرح و دلايل توقف آن، آيا طرح وام خودرو به نحوي كه اجرا شد، ذهنيت بي اعتمادي مردم نسبت به تصميمات و اقدامات دولت را كه در ابتداي متن توضيح داده ام افزايش داد، يا بنايي شد براي ايجاد فضاي اعتماد به پايداري و قابل اتكا بودن تصميمات و اقدامات دولت؟
نكته بعدي كه در اين مورد مطرح است، روش هاي تصميم گيري است كه منجر به چنين تصميمات و اقداماتي مي شود.
چگونه تصميم گرفته مي شود كه:
- منابعي به شكل مصنوعي ايجاد شود.
- ٢٧٥٠ ميليارد تومان از اين منابع به وام خودرو اختصاص داده شود و چرا اين مبلغ و كمتر و بيشتر نه؟
- مبلغ وام اختصاص داده شده به هر نفر ٢٥ ميليون تومان باشد و چرا كمتر و بيشتر نباشد؟
- اطلاع رسانی به مردم به چه صورتی باشد و …
به عنوان مثال به مبلغ وام اختصاص داده شده به هر نفر و جمع مبلغ اعتبار وام خودرو توجه کنید.
شرایط اولیه:
تصمیم اولیه این بوده که 110 هزار خودرو از طریق تسهیلات فروخته شود و مشکل خودروسازان حل شود (فعلا كاري به درست يا غلط بودن اين تصميم نداريم).
سوال برای سیاست گذار:
برای اینکه 110 هزار خودرو از این طریق بفروشیم چقدر باید به هر نفر وام بدهیم؟
بررسي مطلوبيت سياست گذار:
براي سياست گذار تخصيص حداقل مبلغ اعتبار براي فروش ١١٠ هزار خودرو اولويت دارد، زيرا از يك سو منابع باقي مانده را مي تواند در بخش هاي ديگر اقتصاد استفاده كند و از سوي ديگر براي فروش اين تعداد خودرو، سهم بيشتري از قيمت خودرو را از مردم دريافت مي كند و خروج اين وجوه از دست مردم، اثر تورمي اين تسهيلات را كاهش مي دهد.
پس اگر مثلا تسهيلات ١٠ ميليون توماني بتواند منجر به فروش ١١٠ هزار خودرو طي دوره اعلام شده شود، اين مبلغ تسهيلات براي سياست گذار و جامعه مطلوب تر است.
قدرت فروش تسهيلات:
تسهيلات ٢٥ ميليوني ١١٠ هزار خودرو طي شش روز فروخت. آيا ممكن بود تسهيلات ١٥ ميليون توماني اين كار را طي دو ماه و تسهيلات ١٠ ميليون توماني اين كار را طي شش ماه انجام دهد؟
سوال دوم:
تصميم گيري براي تعيين مبلغ وام چگونه انجام شده است؟ با توجه به نتايج اين تصميم، آيا به نظر مي رسد كه اين رقم بر مبناي يك مطالعه آقتصادي به دست آمده است يا به نظر مي رسد كه در يك جلسه دور همي و بر اساس پيشنهادات مطرح شده توسط حاضرين در جلسه در مورد آن تصميم گرفته شده است؟ كيفيت تصميم هاي چند هزار ميليارد توماني دولت و بانك مركزي چگونه است و مردم آن را چگونه ارزيابي خواهند كرد؟
