تفکر ساختار به عنوان علت: ایستادن روبروی آینه
فکر سیستمی مسوولیت رفتار سیستم را به عوامل داخل سیستم و کسانی که سیاست‌ها و ساختار سیستم را مشخص می‌کنند نسبت می‌دهد.
فکر غیر سیستمی رفتار سیستم را به عوامل خارجی و غیر قابل کنترل نسبت می‌دهد.
فکر سیستمی مسوولیت رفتار سیستم را به عوامل داخل سیستم و کسانی که سیاست‌ها و ساختار سیستم را مشخص می‌کنند نسبت می‌دهد.
فکر غیر سیستمی رفتار سیستم را به عوامل خارجی و غیر قابل کنترل نسبت می‌دهد.
فکر سیستمی وقتی با یک رویداد مواجه می شود، می پرسد که:
– آیا این اولین باری است که با این رویداد مواجه شده ایم؟
– آیا با همین رویداد یا چیزی شبیه به آن در گذشته هم مواجه بوده ایم؟
نرم افزارهای کامپیوتری مختلفی برای شبیه سازی سیستم‌های پویا طراحی شده‌اند. یکی از مشهورترین این نرم‌افزارها که نسخه رایگان آن هم برای فعالیت‌های آموزشی در
کهن الگوی «درمان‌های بدتر از درد» یک ساختار شناخته شده سیستمی است که نتیجه آن انجام کارهایی است که در بلند مدت، وضعیت دانش آموزان و مدرسه را بدتر می‌کنند.
«نمودارهای رفتار در طول زمان» تغییرات متغیرها در طی زمان را نشان می‌دهند. در این نمودارها محور افقی زمان است و محور عمودی متغیر مورد نظر.
الگوی «تشدید رقابت» یک ساختار شناخته شده سیستمی است که یکی از نتایج فعال شدن آن در مدرسه، افزایش استرس و تضعیف انگیزه‌های درونی دانش آموزان است.
کهن الگوی «تنزل اهداف» یک ساختار سیستمی است که نتیجه فعال شدن آن در مدرسه و نظام آموزش و پرورش، تنزل اهداف در مدرسه و راضی شدن به وضع موجود است.
کهن الگوی «موفقیت برای موفق» یک ساختار شناخته شده سیستمی است که یکی از نتایج فعال شدن آن در مدرسه، رشد بعضی از دانش آموزان و به حاشیه رفتن سایرین است.
بهار بندعلی دکترای مدیریت آموزشی و مدرس دانشگاه است. متن زیر تجربه شرکت ایشان در دوره «آشنایی با تفکر سیستمی» در بهار ۱۴۰۰ است. «مدتها
فکر سیستمی وقتی با یک رویداد مواجه می شود، می پرسد که:
– آیا این اولین باری است که با این رویداد مواجه شده ایم؟
– آیا با همین رویداد یا چیزی شبیه به آن در گذشته هم مواجه بوده ایم؟
شايد داستان لباس جديد پادشاه را به خاطر داشته باشيد. دو خياط به شهر مي آيند و لباسي ويژه براي پادشاه مي دوزند كه ادعا
«ناتوانی آموخته شده» ناشی از شکست‌های گذشته است. وقتی حس کنیم در زمینه‌ای نمی‌توانیم موفق شویم، دیگر تلاش نمی‌کنیم و همیشه شکست خورده باقی می‌مانیم.
