نویسنده: محمدعلی اسماعیل‌زاده‌اصل عضو شورای راهبری گروه آموزشی و پژوهشی آسمان در دانشگاه صنعتی شریف و سروش جهان‌زاد دانش آموز پایه یازدهم مدرسه میرزا کوچک خان جنگلی ناحیه یک رشت و عضو گروه توسعه دهندگان خلاق مارلیک
این مقاله به موضوع پشتیبانی از کارآفرینی در مدارس می‌پردازد و در شماره بهمن ۱۳۹۶ مجله رشد مدرسه فردا چاپ شده است.
عنوان و لینک مقاله چاپ شده: پشتیبانی از کارآفرینی در مدرسه
مقدمه
کارآفرینی دانش آموزان در حال گذار به مرحله جدیدی است. در این مرحله دانش آموزان به فعالیت های واقعی کسب و کار وارد شده اند و از طریق ایجاد ارزش واقعی برای جامعه، در حال کسب درآمد هستند. بعضی از آنها، درآمدی بسیار بیشتر از خانواده هایشان دارند. ورود دانش آموزان به فضای کارآفرینی یک واقعیت است.
با این حال اکوسیستم کارآفرینی برای پذیرش و جهت دهی دانش آموزان آماده نیست. مدارس پیشرو باید آماده شوند تا با نقش آفرینی فعال، فضای لازم برای فعالیت های اقتصادی این دانش آموزان را فراهم کنند، آموزش های مکمل مورد نیاز آنها را ارایه کنند، و توانمندی های این دانش آموزان را به سمت فعالیت های موثرتر برای حل مساله های واقعی جامعه هدایت کنند.
مطالعه موردی
نویسنده: سروش جهان‌زاد
من دانش آموز پایه یازدهم مدرسه میرزا کوچک خان جنگلی ناحیه یک رشت هستم. تابستان 1396 به گروهی از دوستان هم کلاسی ام پیوستم که در حال طراحی نرم افزار برای ارتباط بین مدرسه و دانش آموزان بودند.
هدف این بود که معلمان بتوانند به سادگی نمرات دانش آموزان را از طریق تلفن همراهشان وارد کنند و بلافاصله دانش آموزان و اولیا بتوانند روی تلفن همراهشان نمرات را دریافت کنند و در صورت تمایل همانجا به نمرات اعتراض کنند. بخشی هم در نرم افزار طراحی کردیم که معلم ها بتوانند صفحه درسی داشته باشند و مطالب آموزشی مورد نیاز را برای دانش آموزان ارسال کنند.
این نرم افزار را به سفارش یک مدرسه غیر انتفاعی طراحی کردیم. نسخه اولیه را به آن مدرسه فروختیم و بعد نسخه جدیدی با امکانات جدید که ارتباط بین اولیا را امکان پذیر می کرد و بخشی هم برای سرویس مدرسه داشت طراحی و به مدرسه های دیگر ارایه کردیم.
وقتی سفارشی به گروه ما ارایه می شود، برای ما مثل یک مساله است که برای حل آن باید یک راه حل ارایه دهیم. اما در این نوع از مساله، راه حل ها و حتی روش حل را از قبل نمی دانیم و فرمول مشخصی هم برای حل مساله وجود ندارد. خیلی چیزها هست که ما بلد نیستیم. در مسیری که داریم کار را انجام می دهیم، وقتی نمی دانیم چطور باید یک کار را انجام دهیم، آنقدر به دنبال ندانسته ها می گردیم تا چیزهایی را که بلد نیستیم یاد بگیریم، مهارتمان را افزایش دهیم و کار را به درستی انجام بدهیم.
مثلا وقتی از ما خواستند بخشی به نرم افزار اضافه کنیم که دبیران بتوانند فایل های مربوط به کلاس را بارگزاری کنند، نمی دانستیم چه کاری باید انجام دهیم و آنقدر به دنبال روش انجام کار گشتیم تا توانستیم این کار را انجام دهیم. یا وقتی از ما خواستند بخش سرویس مدارس را اضافه کنیم، نمی دانستیم چه کاری باید انجام دهیم، اما کار را پذیرفتیم و آنقدر به دنبال روش های اجرایی کردن آن گشتیم و مطالعه کردیم تا یاد گرفتیم چطور وقتی سرویس به خانه بچه ها نزدیک می شود، با استفاده از سیستم موقعیت یاب جهانی روی نرم افزار تلفن همراه به دانش آموزان و خانواده ها نزدیک شدن سرویس مدرسه اطلاع داده شود.
ما هنوز هم اصراری نداریم که همین محصولی که داریم را مدرسه ها استفاده کنند. هر تغییری که مدارس لازم دارند می توانند اعلام کنند و ما آماده ایم تا امکانات جدید را به نرم افزارمان اضافه کنیم و آماده ایم تا برای این کار چیزهای جدیدی که بلد نیستیم را یاد بگیریم.
هر وقت ببینیم نیاز هست با هم جلسه حضوری می گذاریم و هماهنگی های لازم را انجام می دهیم و بقیه کارها را به صورت آنلاین انجام می دهیم. آقای «پیرِ دِیر» هم که نقش راهنما و منتور ما را بر عهده دارد، در بعضی از جلسات گروهمان شرکت می کند و تصمیم های مهم را با تعامل با ایشان انجام می دهیم.
هر چند وقت یک بار هم محصولمان را به یک جا ارایه می کنیم. ارایه محصول به مدیران مدارس و حضورمان در جشنواره خوارزمی و ارایه به اعضای شورای شهر رشت، اعتماد به نفس و مهارت های ارایه ما را افزایش داده است.
پشتیبانی مدرسه از کارآفرینی دانش آموزان
مسیری که سروش و هم کلاسی هایش طی کرده اند تا به محصولی برسند که بتواند مشکلی از جامعه حل کند و بتوانند برای خودشان کسب و کار و درآمدی ایجاد کنند، از کلاس هفتم و با حمایت های مدرسه و خانواده پایه ریزی شده و یک شتابدهنده در کنار مدرسه به تجاری سازی فعالیت آنها کمک کرده است.
آموزش های برنامه نویسی و برگزاری لیگ برنامه نویسی در مدرسه از پایه هفتم زمینه آشنایی دانش آموزان با نرم افزارهای مختلف را فراهم کرده بود و با انجام پروژه های کوچک در مدرسه، بچه ها روش های شناخت و حل مساله های واقعی را تمرین کرده بودند. یکی از بچه ها بازی تحت اندروید نوشته بود و دیگری برنامه های ساده مثل ماشین حساب برای تلفن همراه طراحی کرده بود، دوست دیگری روی طراحی وبسایت کار کرده بود و در برنامه نویسی تحت وب تبحر داشت و سروش هم روی حل مساله الگوریتمی با نرم افزار کار کرده بود و سیستمی برای کدگذاری متن طراحی کرده بود.
با این حال ورود بچه ها به فضای واقعی کسب و کار، به شکل گیری نهاد دیگری در کنار مدرسه نیاز داشت. «پویان پیر دیر» که از فارغ التحصیلان مدرسه است و در زمینه کارآفرینی تحصیل کرده و یک کارآفرین موفق است، یک شتابدهنده در کنار مدرسه راه انداخته است و در حال حاضر راهنمای 10 گروه دانش آموزی برای پژوهش و کارآفرینی در زمینه‌های کامپیوتر، الکترونیک، شیمی، زیست، و نجوم است. این گروه های دانش آموزی با هماهنگی مدرسه و پشتیبانی خانواده هایشان، به دنبال شناخت مساله های واقعی جامعه و ارایه راه حل برای آنها هستند. دانش آموزان در این گروه های کاری، با مهارت‌های شناخت و حل مساله، کار گروهی، ارایه‌کردن، بازاریابی، فروش و سایر مهارت های لازم برای اداره کسب و کار آشنا می شوند.
فرصت های کارآفرینی دانش بنیان در مدرسه ها بسیار زیاد است و استفاده از این فرصت ها می تواند مسیر تحصیل، کار و زندگی آینده دانش آموزان را به طرز هدفمندی هدایت کند. با این حال برای پشتیبانی از فضای کارآفرینی در مدرسه به نهادهای پشتیبان نیاز داریم و فعال کردن این نهادهای پشتیبان در کنار مدرسه بر عهده مدیریت مدرسه است. این نهادها فعالیت های متنوعی را باید پوشش دهند:
- برگزاری رویدادهای تیم سازی و پرورش ایده برای شناخت و طراحی اولیه برای حل مساله
- تخصیص فضای مناسب برای فعالیت تیم های کاری
- هدایت تیم های کاری و در اختیار گذاشتن مشاور و منتور با تجربه
- پشتیبانی مالی و سرمایه گذاری در مراحل مختلف رشد
- حمایت در زمینه های فنی، بازاریابی، حسابداری، مدیریت مالی
- پشتیبانی حقوقی و قانونی و مدیریت مالکیت معنوی
- ارایه آموزش های مورد نیاز
این نهادهای پشتیبان علاوه بر فراهم کردن زمینه رشد برای کارآفرینی دانش آموزان، ریسک شکست و ورشکستگی را هم باید مدیریت کنند. کارآفرینی حتما با ریسک همراه است و باید مراقبت کنیم که ساختار مالی کسب و کارهای دانش آموزی به مسیر غلطی نرود و آسیب های حقوقی برای دانش آموزان ایجاد نکند.
در چنین فضایی می توانیم امید داشته باشیم که تحصیل در مدرسه، با فرصت های توجه به مساله های واقعی جامعه همراه شود و دانش آموزان در محیطی امن، اثرگذاری در جامعه و کسب درآمد را تمرین کنند و در این مسیر، علاقه ها و توانمندی های خودشان را بشناسند و مسیر حرکت آینده زندگی شان را به روش موثرتری طراحی کنند.
حضور در فضای کارآفرینی زمینه رشد ایجاد می‌کند
نویسنده: سروش جهان‌زاد
الان با قبل از شروع این کار فرق‌های زیادی کرده‌ام:
- یک کاری انجام داده ام که مشکلی را حل کرده ام و سودش به خودم و دیگران می رسد
- این یک حس خوب می دهد
- توانمندی هایم افزایش پیدا کرده و اعتماد به نفس بیشتری دارم
- ارایه هایی که داشته ام و دیدار با افراد مختلف، روابط اجتماعی ام را تقویت کرده
- اتلاف وقتم کم شده و حجم کارهایی که در روز انجام می دهم بیشتر شده و عملکرد تحصیلی خوبی هم دارم
- در گروهمان خیلی با عشق و علاقه کار می کنیم و ساعت ها در جلسات با هم مساله ها و راه حل ها را بررسی می کنیم
- در نظام آموزشی فعلی باید یک چیزهایی که کتاب گفته را یاد بگیریم و پاسخ دهیم. اینجا اما سر نخ هایی داریم که آنها را دنبال می کنیم و پرورشش می دهیم و با خلاقیت خودمان محصول نهایی را خلق می کنیم.
- سرپرست تیم راهنمایی مان می کند اما کار دست خودمان است و محور یادگیری خودمان هستیم.
نظر دکتر جهان‌زاد پدر سروش در مورد حضور فرزندش در فضای کارآفرینی در مدرسه
وقتی از پدر سروش نظرش را در مورد فعالیت های کارآفرینی پسرش می پرسم می گوید:
تک تک بچه های عضو تیم را که می شناسم خیلی با استعداد هستند و در قسمتی که توان پیشرفت سریع داشته اند وارد شده اند و در مسیر تجاری سازی و بهره بردن از دانشی که به دست می آورند در کارهای واقعی هستند. خیلی از نظریه ها را شاید ندانند، اما کاملا بر مبنای کاربرد دارند مطالعه می کنند و یاد می گیرند و در کارشان استفاده می کنند.
گروهی کار کردن و تقسیم کار و ارایه کردن و دفاع کردن از کارشان یادگیری هایی دارد که در زندگی به دردشان خواهد خورد. علاقه بچه ها و انگیزه های درآمدی باعث تلاش بیشتر بچه ها و یادگیری بیشتر آنها شده. در این کار باید پاسخگو باشند و مسوولیت پذیری بچه ها افزایش پیدا کرده. مشکلات نرم افزاری را دایم باید رفع کنند و پاسخگو باشند… دیگر بازی نیست… کار واقعی با مشتری واقعی است و مشکلاتی که پیش می آید را مجبور هستند که یاد بگیرند و حلش کنند. بازی با اعداد و ساختن پایان نامه برای گوشه کتابخانه نیست…
صحبت های آقای پویان پیر دیر، راهنمای بچه ها
دوست داشتم در مدرسه خودم کار بیشتری انجام دهم. کنکور داشت همه را می بلعید و معلم ها هم به فضای کنکوری دامن می زدند و از ترس اولیا هم که شده بیشتر و بیشتر تست کار می کردند. افسوس های دوران تحصیل و انتخاب رشته غلط را سعی کردیم اصلاح کنیم. سعی کردیم به همراه بچه ها در کسب و کارهایی وارد شویم که بدون استفاده از کمک دولتی، خودمان می توانیم راه بیاندازیم. به بچه های مدرسه تجربه ها را منتقل می کنم. با تیم های دانش آموزی از کلاس هفتم شروع می کنیم و با مشاهده استعدادها و توانمندی ها و ارایه آموزش های لازم به بچه ها و با هماهنگی اولیا شروع به طراحی محصول اولیه برای حل مساله های موجود در جامعه می کنیم و کسب درآمد از این کار انگیزه بیشتری به دانش آموزان برای تلاش و یادگیری و حل مساله های بعدی می دهد.
معرفی محصول و گروه
اپلیکیشن: سامانه یکان
وبسایت: yekanapp.com
گروه توسعه دهندگان خلاق مارلیک
سرپرست: پویان پیردیر
اعضای گروه: سید پارسا نشایی، پوریا عباسی، کارن رهنمون و سروش جهان زاد، دانش آموزان پایه یازدهم مدرسه میرزا کوچک خان جنگلی ناحیه یک رشت
