تفکر عملیاتی

 

«تفکر عملیاتی» یکی از «مهارت‌های تفکر سیستمی» است که باعث می‌شود به جای جستجوی عوامل موفقیت و شکست، به چگونگی ساختن مسیر موفقیت توجه کنیم. افرادی که مهارت تفکر عملیاتی در آنها رشد پیدا کرده است، با توجه به وضع موجود، مسیری از «تصمیم‌»ها و «اقدام»‌ها طراحی می‌کنند که وضعیت را بهبود می‌دهد و اهداف را در طی زمان محقق می‌کند.

مهارت‌های تفکر سیستمی

«تفکر عملیاتی» در مقابل «تفکر عامل محور»

«تفکر عامل محور» به فهرست کردن عوامل موثر یا دارای همبستگی با نتایج مورد انتظار می‌پردازد. در واقع این نوع از تفکر به دنبال تقلید از عواملی است که باعث موفقیت دیگران شده است.

«تفکر عملیاتی» در مقابل بر علیت متمرکز است و می‌خواهد بداند رفتار سیستم در دنیای واقع چگونه شکل می‌گیرد. به این ترتیب، تفکر عملیاتی در تلاش برای ساختن مسیر موفقیت با توجه به شرایطی است که ما با آن مواجه هستیم.

مثالی از تفکر عملیاتی

به عنوان مثال، برای تولید یک قطعه در یک کارگاه نیاز به مواد اولیه، تجهیزات تولید و کارگران ماهر داریم. اگر مدیران کارگاه تصمیم بگیرند که ظرفیت تولید را افزایش دهند، در مرحله اول بدون تغییر در منابع، می‌توانند با اضافه‌کاری مقداری افزایش ظرفیت دهند. اما اضافه‌کاری راه حلی موقت است. برای افزایش تولید بیشتر، در مرحله بعدی ممکن است به افزایش شیفت‌های کاری فکر شود که نیاز به جذب و آموزش کارگران جدید دارد. افزایش ظرفیت بیش از این مقدار نیاز به تجهیزات جدید و فضای کاری جدید خواهد داشت و تمام اینها نیاز به سرمایه گذاری جدید دارند.

تمرین برای تقویت مهارت «تفکر عملیاتی»

یکی از مشکلاتی که با آن مواجه بوده‌اید را در نظر بگیرید.

  • فهرستی از عواملی که در این مساله اثر گذار بوده‌اند تهیه کنید.
    • این عوامل تا چه حد نشان‌دهنده این هستند که سیستمی که با آن مواجه هستید چگونه کار می‌کند؟
    • سیستمی که با آن مواجه هستید واقعا چگونه کار می‌کند؟
    • مشکل چگونه به وجود آمده و چگونه باقی مانده یا وخیم‌تر شده؟
  • به جای اینکه دنبال یافتن عوامل موثر بگردید، به دنبال یافتن مکانیزم ها، فرآیندها و چگونگی‌ها باشید.
  • به دنبال متغیرهایی باشید که در طی زمان انباشته شده یا خالی می‌شوند.
    این متغیرها را چه چیزهایی پر و خالی می‌کنند؟

مهارت‌های تفکر سیستمی

یادگیری مجموعه‌ای از مهارت‌های فکری در کنار هم می‌تواند به تقویت تفکر سیستمی کمک کند.

مهارت‌های زیر بخشی از «مهارت‌های تفکر سیستمی» هستند: 

ناتوانی آموخته شده

«ناتوانی آموخته شده» ناشی از شکست‌های گذشته است. وقتی حس کنیم در زمینه‌ای نمی‌توانیم موفق شویم، دیگر تلاش نمی‌کنیم و همیشه شکست خورده باقی می‌مانیم.

ادامه مطلب »

دینامیک های رشد

دینامیک‌های رشد نشان می‌دهند که رشد عوامل مختلف در سیستم‌های طبیعی و سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی چگونه به وجود می‌آید.

ادامه مطلب »

وابستگی به مسیر

وابستگی به مسیر در اثر ایجاد انباشت‌هایی در مسیر رشد به وجود می‌آید. تغییر مسیر باعث از دست دادن یا کم اثر شدن این انباشت‌ها خواهد شد.

ادامه مطلب »

بازی پولیا

بازی پولیا زمینه مناسبی برای گفتگو در مورد ساختارهای ایجاد کننده «وابستگی به مسیر» در زندگی فردی و در سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد می‌کند.

ادامه مطلب »

اشتراک گذاری

Share on telegram
Telegram
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
Linkedin
Share on facebook
Facebook
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email
فیل مولوی

دوره آموزشی آنلاین

آشنایی با «تفکر سیستمی»

مدرس: محمدعلی اسماعیل زاده اصل