تفکر علمی چیست؟
«تفکر علمی» در پارادایم تفکر سیستمی، یکی از «مهارتهای تفکر سیستمی» است که کمک می‌کند از «مدل‌های موجود» که دارای خطا هستند، برای شناخت و تصمیم‌گیری استفاده کنیم.
«تفکر علمی» به این واقعیت توجه می‌کند که تمام مدل‌ها فرضیه‌هایی دارای خطا هستند و محدودیت‌های عملکردی دارند. به این ترتیب، تفکر علمی تلاش می‌کند با استفاده از همین مدل‌هایی که دارای خطا و محدودیت هستند، برای یافتن نقاط اهرمی استفاده کند. نقاط اهرمی نشان دهنده اقداماتی هستند که با فعال کردن حلقه‌های مثبت و منفی درون سیستم، بیشترین اثر در رسیدن به اهداف مورد نظر را ایجاد خواهند کرد.
«تفکر علمی» در مقابل «تفکر اثبات واقعیت»
«تفکر اثبات واقعیت» در تلاش برای ساخت مدل‌های درست و اثبات درستی آنها با تطبیق با داده‌های گذشته است.
«تفکر علمی» در پارادایم تفکر سیستمی در مقابل به این واقعیت توجه می‌کند که تمام مدل‌ها فرضیه‌هایی دارای خطا هستند و محدودیت‌های عملکردی دارند. به این ترتیب، تفکر علمی تلاش می‌کند با استفاده از همین مدل‌هایی که دارای خطا و محدودیت هستند، برای یافتن نقاط اهرمی استفاده کند.
نقاط اهرمی نشان دهنده اقداماتی هستند که با فعال کردن حلقه‌های مثبت و منفی درون سیستم، بیشترین اثر در رسیدن به اهداف مورد نظر را ایجاد خواهند کرد.
تمرین برای تقویت مهارت «تفکر علمی»
یکی از مشکلاتی که با آن مواجه بوده‌اید را در نظر بگیرید.
- در مواجهه با این مشکل، چه کسانی تصمیم‌گیرنده هستند؟
- فرآیند تصمیم‌گیری چگونه است؟
- برای تصمیم‌گیری به چه متغیرهایی استناد می‌شود؟
- چه محدودیت هایی برای تصمیم‌گیرندگان وجود دارد؟
- زمان
- اطلاعات
- نظر دیگران
- بودجه
- محدودیت‌های اجرایی و …
- تغییرات شدید در عوامل مورد بررسی چه نتایجی به وجود می‌آورد؟
- چه تغییراتی در عوامل یا روابط بین عوامل می‌توانیم اعمال کنیم که خود سیستم به ما کمک کند تا به اهدافمان برسیم؟
- برای تمرین تفکر علمی، بهترین راه ساخت مدل‌های کامپیوتری از مساله است. با در دست داشتن این مدل‌ها، با تغییر متغیرها، رفتار سیستم در طی زمان شبیه سازی و تحلیل می‌شود.
مهارتهای تفکر سیستمی
یادگیری مجموعه‌ای از مهارتهای فکری در کنار هم می‌تواند به تقویت تفکر سیستمی کمک کند.
مهارتهای زیر بخشی از «مهارتهای تفکر سیستمی» هستند:
