«گفتگو» فرآیندی است که طی آن افراد ضمن آشنایی با «مدل‌های ذهنی» یکدیگر، به شناخت دقیق‌تری از موضوع مورد گفتگو دست پیدا می‌کنند.
«تامل»، «پشتیبانی» و «پرسشگری» فرآیندهای هستند که می‌توانند به شکل‌گیری «گفتگوی موثر» کمک کنند.
پیتر سنگه در کتاب پنجمین فرمان «گفتگو» را به عنوان یکی از پنج رکن مهم در شکل‌گیری «سازمان یادگیرنده» معرفی کرده است.
نقش پرسشگری و پشتیبانی در شکل گیری گفتگو
«پرسشگری» در کنار «پشتیبانی» می‌توانند زمینه مناسبی برای گفتگو فراهم کنند.
پرسشگری کم و پشتیبانی کم
در چنین شرایطی فضا به هیچ وجه برای گفتگو آماده نیست. افراد نه حاضر هستند در مورد نظرات و تصمیم‌های خودشان به دیگران توضیح بدهند و نه احساس نیاز یا احساس امنیت می‌کنند تا از دیگران در مورد چرایی و چگونگی نظرات و تصمیم‌هایشان سوال بپرسند. در این شرایط افراد در نقش ناظر و تماشاچی هستند و در بدترین حالت اصلا «حضور» یا توجهی نسبت به موضوع ندارند: حواسشان جای دیگری است و از موضوع صرف نظر کرده‌اند.
پرسشگری زیاد و پشتیبانی کم
در این شرایط افراد از دیگران در مورد چرایی و چگونگی نظرات و تصمیم‌هایشان سوال می‌پرسند اما کسی تمایل ندارد در این موارد توضیحی ارایه کند. این شرایط مانند فضای مصاحبه و شفاف سازی و در بدترین حالت مانند فضای بازجویی است.
پرسشگری کم و پشتیبانی زیاد
در این شرایط افراد در مورد چرایی و چگونگی نظرات و تصمیم‌هایشان به دیگران توضیح‌هایی می‌دهند اما فضا برای اینکه دیگران در مورد ابهام‌هایشان سوال کنند فراهم نیست. این حالت مانند بیانیه صادر کردن است و در بدترین حالت فضا به سمت «دستور دادن» پیش می‌رود که از دیگران صرفا انتظار می‌رود همان چیزی که گفته شده را اجرا کنند.
پرسشگری زیاد و پشتیبانی زیاد
وقتی پرسشگری و پشتیبانی زیاد انجام شود، در صورتی که شرایط دیگر گفتگو از جمله «همدلی»، «برابر دانستن طرف گفتگو» و «اعتماد» فراهم باشد، امکان شکل گرفتن «گفتگو» فراهم می‌شود. اگر سایر شرایط گفتگو فراهم نباشد، چنین شرایطی می‌تواند در بهترین شرایط به «بحث ماهرانه» منجر شود و در بدترین شرایط ممکن است این وضعیت ناشی از «سیاسی‌کاری» باشد و در واقع با وجود ایجاد نمایشی از فضای گفتگو، اهداف دیگری پشت پرده وجود داشته باشد.
